کلیسای وانک

نوشته های مرتبط

مسجد شیخ لطف الله

آذر ۱۷, ۱۳۹۷

کاخ هشت بهشت

آذر ۱۷, ۱۳۹۷

چهل ستون

آذر ۱۶, ۱۳۹۷

کلیسای وانک، علاوه بر نیایشگاه ارامنه، محل نگهداری آثار ارزشمند تاریخی و نسخه‌های خطی قدیمی است و از اینرو، یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان محسوب می‌شود.

آمنا پرکیچ مقدس، نام کلیسایی کهن و متعلق به ارامنه‌ی شهر اصفهان است که به نام‌های دیگری همچون کلیسای وانک نیز شهرت یافته است.وانک در زبان ارمنی به معنی صومعه است. این بنای تاریخی در دوران حکومت شاه عباس دوم و در منطقه‌ی جلفای (منطقه‌‌ای قدیمی و وسیع در اصفهان که ساکنان آن را ارامنه تشکیل می‌دهند) اصفهان احداث شد که امروزه به یکی از جاذبه‌های گردشگری تبدیل شده و می‌توان آن را در گروه دیدنی‌ها و جاذبه‌های توریسم مذهبی معرفی کرد.

تاریخچه

شاه عباس هنگام بازگشت به ایران، ارامنه‌ی ساکن شهرها و روستاهایی را که سر راه ایشان قرار داشت با خود به ایران آورد و تمامی منازل، مزارع، دام‌ها و سایر متعلقات آن‌ها را از بین برد و به آتش کشید تا از سرعت سپاهیان عثمانی در تعقیب کردن آن‌ها بکاهد. وی به همراه سپاهیانش، ارامنه را تا منطقه‌ جلفا در اصفهان همراهی کرد.

بعد از اسکان ارامنه در منطقه‌ی جلفای اصفهان، آن‌ها به انجام اقدامات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی که برای ایجاد یک جامعه‌ی انسانی لازم و ضروری است پرداختند که ایجاد اماکن مذهبی از جمله‌ی این اقدامات بود. آن‌ها حدود ۱۳ کلیسا را تاسیس کردند که کلیسای وانک، نخستین بنای مذهبی ساخته شده در آن زمان محسوب می‌شد.

همچنین در حین ساختن کلیسای وانک، کلیسای دیگری نیز در قسمت جنوب غربی آن احداث کردند که تا ۵۰ سال پس از ساخت، توسط روحانیون مورد استفاده قرار می‌گرفت. سرانجام در سال ۱۶۵۵ میلادی، به دلیل کم بودن فضای کلیسای اولیه، ارامنه‌‌ آن را تخریب کرده و ساخت بنای جدید کلیسا را در همان مکان آغاز کردند. پروسه‌ ساخت این مکان مذهبی، نزدیک به یک دهه ادامه داشت تا در سال ۱۶۶۴ میلادی به پایان رسید. سپس کتیبه‌ای مزین به کاشی لاجوردی و حکاکی شده با خط طلایی، روی سردر ورودی غربی کلیسا، نصب کرده که بیان کننده‌ی تاریخ شروع و اتمام ساخت آن است. روی کتیبه چنین نوشته شده است

«کلیسای وانک آمنا پرگیچ در سال ۱۶۵۵ میلادی در زمان پادشاهی شاه عباس دوم و جاثلیقی «فیلیپوس» و پیشوائی خلیفه «داوید» و به یاری مردم خیر جلفا شروع شد و در سال ۱۶۶۴ میلادی به پایان رسید. ثواب عباداتی که در این کلیسا انجام می‌شود نصیب آنهایی که در قید حیاتند و یا در گذشته‌اند شود»

معماری

امروزه کلیسای وانک دارای بخش‌های مختلفی از جمله موزه،کتابخانه، چاپخانه و ساختمان‌های اداری است و در ساخت این اثر کهن از مصالح خشت خام (اکثر کلیساهای قدیمی ارامنه با استفاده از سنگ، ساخته شده‌‌اند) استفاده شده است. این مکان تاریخی در فضایی به وسعت حدود ۴ هزار متر مربع، احداث شده است که با در نظر گرفتن فضای سبز و باغ وانک، کل مجموعه در مساحتی نزدیک به ۹ هزار متر مربع، قرار دارد.

برج ناقوسی رفیع و متشکل از سه طبقه، بر فراز درب ورودی کلیسا تعبیه شده است. در طبقه‌ی دوم، برج ساعتی عظیم قرار دارد که دارای وزنی بالغ بر ۳۰۰ کیلوگرم است. «ماردیروس هوردانانیان» در سال ۱۹۳۱ میلادی برج ناقوس و ساعت را به کلیسا هدیه کرده است که در چهار سمت برج، می‌توان صفحه‌های ساعت را مشاهده کرد. جالب است بدانید که روی درب ورودی، کتیبه‌ای از جنس سنگ مرمر، نصب شده است که روی آن متنی به شرح زیر حکاکی شده است.

«این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال ۱۹۳۱ میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال ۱۹۲۴ میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده است»

گنبد کوچک و گنبد بزرگ، دو گنبدی است که سازندگان این بنا در ساختمان کلیسا بنا کرده‌اند. جالب است بدانید که گنبدهای این کلیسا، علیرغم اغلب کلیساهای ارامنه که به شکل هندسی مخروط ساخته می‌شود، مشابه گنبد مساجد ایرانی در دوران حکومت صفویان احداث شده است.

در بخش فوقانی درب ورودی، در مسیر بین دیوار غربی و حاشیه‌ی گنبد کوچک کلیسا، برج ناقوس کوچکی که دومین برج ناقوس کلیسا است، در محوطه‌ای به شکل مربع قرار گرفته است.

تزئینات زیبا و هنرمندانه‌ای در بخش‌های مختلف کلیسا انجام شده است که از شاخص‌ترین آن‌ها نقاشی‌های انجام شده روی طوق گنبد، داخل گنبد، کل زاویه‌های کلیسا، تمامی دیوارها و طاق‌ نماها است. در اکثر این نقاشی‌ها می‌توان مضامین کتاب مقدس مسیحیان انجیل را مشاهده کرد.

تصاویری از ابتدای تولد حضرت مسیح، روز رستاخیز، داوری روز رستاخیر، بهشت و دوزخ از جمله آن‌ها است که توسط هنرمندان ارمنی، روی بخش‌های مختلف این مکان مقدس صورت گرفته است. به نظر می‌رسد که هزینه‌ی تمامی نقاشی‌ها، تذهیب‌ها و تزئینات کلیسا را فردی به نام خواجه «آودیکاستپانوس» تامین کرده است. از دیگر نکات قابل توجه در مورد تزئینات انجام شده، می‌توان به طلاکاری و تذهیب کلیسای وانک اشاره کرد که در بین دیگر کلیساهای ارامنه منحصربه‌فرد و خاص است. در بخش دیوار شمالی درون کلیسا، کتیبه‌ای قرار دارد که متن زیر بر آن نقش بسته است.

«در تاریخ پنجم فوریه ۱۶۶۹ میلادی خواجه اودیک که نقاشی‌های این کلیسا را به یادبود خود و در گذشتگان خانواده‌اش به یادگار گذاشته رحلت کرد و به مسیح پیوست»

دیگر بخش‌های کلیسا

از دیگر بخش‌های کلیسا، موزه‌ی این مکان مذهبی و مقدس است که از قدمتی بالغ بر یکصد سال برخوردار بوده و در سال ۱۹۰۵ میلادی، به همت شخصی به نام «طاطاوس هونانیان» (نویسنده‌ی کتاب تاریخ جلفای اصفهان) احداث شد. وی اتاقک‌هایی در ضلع شمالی حیاط کلیسا را برای نگهداری و نمایش کتاب‌ها، نسخه‌های خطی و اشیای تاریخی در نظر گرفت که تا سال ۱۹۳۰ میلادی، هم به عنوان موزه و هم به عنوان کتابخانه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

از معروف‌ترین اشیایی که در موزه نگهداری می‌شود، می‌توان به تار موی دختری ۱۸ ساله اشاره کرد که روی آن در سال ۱۹۷۴ میلادی فرازی از کتاب تورات به زبان ارمنی و به وسیله‌ی قلمی از جنس الماس، توسط «واهرام هاکوپیان» نوشته شده است.

کتاب‌ها و نسخه‌های خطی، تابلوهای نقاشی از آثار هنرمندان اروپایی و ارمنی، تابلوهای گچبری از کاخ‌های صفوی، آثار فلزی همچون طلا، نقره، انواع جعبه‌های صلیب و … انواع صنایع‌دستی مانند رودوزی‌های سنتی، ظروف چینی و سفالی، آثار چوبی مانند انواع مبلمان، ساعت، شمعدان، تابلوهای منبت‌کاری و … از جمله وسایلی هستند که می‌توان در موزه مشاهده کرد.